شهروند خبرنگار جنگ نباشیم به گزارش پایگاه خبری پاعلم

به گزارش پایگاه خبری پاعلم، واژه “شهروند خبرنگار” رفته رفته پس از ظهور فضای مجازی و افزایش سرعت انتقال اطلاعات خلق و به افرادی اطلاق شد که به ‌عنوان خبرنگار حرفه‌ای کار نمی‌ کنند، اما به‌طور غیررسمی از طریق رسانه ‌های اجتماعی یا دیگر پلتفرم ‌ها اخبار و اطلاعات را به اشتراک می‌گذارند.

شهروند خبرنگار اکنون در همه دنیا وجود دارد و در مواردی منجر به طرح موضوع، مشکلات و آسیب ها شده است، مانند کاستی هایی که در خدمت رسانی به افراد خاص وجود دارد، یا کمک به بیماران نیازمند و افراد بی بضاعت، طرح یک مساله عمرانی و یا حتی اخطار در خصوص موارد مختلف، که منجر به واکنش مسولان و رفع مشکل و خطر می شود.

شهروند خبرنگار در مواردی در شرایط عادی هم معایبی دارد که تاکنون چندان به آن پرداخته نشده و شاید همین امر منجر شده است، حالا که ایران در شرایط جنگی قرار دارد، شهروند خبرنگاران همچنان مانند گذشته عمل کرده و بدون آگاهی از عواقب اقدام خود، به دشمن کمک نمایند و به اصطلاح نظامی ها “گرا” دهند.

طی ۴۸ ساعت گذشته موج عظیمی از تصاویر و فیلم های تولیدی شهروندان در فضای مجازی منتشر شد که از ابعاد مختلفی قابل بررسی است، نخست اینکه موجب ارائه اطلاعات به دشمن و در مراحل بعدی موجب شایعه پراکنی، ترس و وحشت مردم و زحمت نیروهای نظامی و مسوولان می شود.

خبرنگار فردی است که با اطلاع از شرایط روز، عناصر و ارزش های خبری، ارتباط با مسوولان و از همه مهمتر دسترسی به منابع اطلاعاتی تایید یا تکذیب یک مطلب، تولید محتوا و خبر می کند در حالیکه شهروند خبرنگار بدون داشتن این ویژگی ها به دلایلی از جمله هیجان و تلاش برای داشتن روایت اول، دست به تولید محتوا می زنند که توسط سایر افراد به سرعت بازنشر می شود و این در شرایط جنگی بسیار خطرناک است.

اما شهروند خبرنگار، شهروند معمولی یک جامعه است که بدون آموزش و حتی اطلاع از سیاست های کلان رسانه ای، در فرآیند تولید، جمع‌آوری و انتشار اخبار نقش فعالی بازی می‌کند و البته گاه این ماجرا تنها به یک فیلم‌گرفتن معمولی از حوادث و وقایع هم خلاصه نمی‌شود و آن فرد، تحلیلگر ماجرا هم می‌شود که آسیب دوچندان دارد.

مزایای شهروند خبرنگار در شرایط عادی

در شرایط عادی و غیربحرانی، شهروند خبرنگار می‌تواند به سرعت اطلاعات را از محل‌ اتفاقات انتقال و با تنوع روایت ها، دیدگاه‌ها و تجربیات مختلفی را به اشتراک بگذارد که ممکن است توسط رسانه‌ های رسمی نادیده گرفته شود.

افزایش آگاهی عمومی از دیگر مزایای شهروند خبرنگاری است که محتوای منتشرشده توسط شهروند خبرنگاران می‌تواند به مردم کمک کند تا از مسائل اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی آگاه شوند همچنین شهروند خبرنگار در نقاط دورافتاده یا مناطق محروم می‌ تواند اخباری را منتشر کنند که معمولا در رسانه ‌ها پوشش داده نمی ‌شود.

شهروند خبرنگاری جنگی، یار کمکی دشمن

اما فعالیت شهروند خبرنگار در شرایط جنگی بسیار متفاوت است، در مواردی شهروند خبرنگاران صحنه ‌های واقعی و وضعیت مردم در مناطق جنگی را به تصویر کشیده و صدای آنها را به گوش جهانیان رسانده اند، اما جنبه ‌های منفی این پدیده اجتماعی بسیار بیشتر است.

شاید شهروند خبرنگاران بتوانند در موارد خاص، خلا اطلاعاتی مناطق جنگی را پر کنند، اما نبود آموزش، بی‌ طرفی و پشتیبانی حرفه ‌ای، خطراتی برای آنها و کشور به همراه دارد، بنابراین در شرایط جنگ، همکاری با رسانه‌ های معتبر و رعایت استانداردهای حداقلی مثل تایید اطلاعات با چند منبع، پرهیز از انتشار جزئیات حساس و اولویت‌دادن به امنیت ملی ضروری است.

ایجاد تشویش اطلاعاتی

تشویش اطلاعاتی، خطر امنیتی و نبود اعتبار و استانداردهای حرفه ای در شرایط جنگی، فعالیت شهروند خبرنگار را به چالش می کشد، چراکه در زمان جنگ، ممکن است اطلاعات نادرست یا شایعات توسط شهروند خبرنگار به سرعت تولید و توسط سایرین بازنشر یابد که می ‌تواند به ترس و اضطراب عمومی منجر شود.

همچنین شهروند خبرنگاران ممکن است خود را در معرض خطرات زیادی قرار دهند، بویژه اگر از مناطق جنگی گزارش دهند و به صورت مستقیم در خطر قرار بگیرند و یا اینکه با تصاویر و اطلاعاتی که منتشر می کنند جان دیگران را به خطر بیندازند.

ممکن است اطلاعات تولید شده توسط شهروند خبرنگاران به تایید و ویرایش دقیق نرسد، در نتیجه ممکن است به قضاوت غلط عمومی، ایجاد تشویش، ناامنی و ترس منجر شود که در چنین شرایط حساسی، فعالیت غیرحرفه‌ ای می ‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد.

خطرآفرینی برای امنیت داخلی و ملی

شهروند خبرنگاران معمولا آموزش‌های رسانه ای و امنیتی ندیده اند و انتشار اطلاعات نادرست یا تحریف‌شده توسط آنها به دلیل عدم تسلط بر اصول اعتبارسنجی منابع، منجر به انتشار شایعات یا اخبار جعلی می شود.

همچنین احساسات شخصی، وابستگی‌های قومی، مذهبی یا فشار روانی جنگ می‌ تواند بر بی‌طرفی محتوای تولیدی آنها اثر بگذارد که این اطلاعات نادرست ممکن است به تشویش اذهان عمومی یا حتی تحریک خشونت ‌های بیشتر بینجامد.

از پیامدهای منفی امنیتی ملی نیز نباید به راحتی گذشت، چون انتشار ناخواسته جزئیات حساس مانند موقعیت نیروهای خودی و استراتژی‌های نظامی می‌ تواند توسط دشمن مورد سوءاستفاده قرار گیرد و حتی در مواردی با افشای ناآگاهانه عملیات یا موقعیت نیروهای نظامی و دفاعی، سازوکارهای سانسور جنگی نقض شود.

تشدید بحران ‌های انسانی

همچنین انتشار تصاویر خشونت ‌بار بدون رعایت حریم خصوصی قربانیان یا ملاحظات اخلاقی توسط شهروند خبرنگاران موجب بازآزمایی آسیب‌ها می‌ شود و گزارش‌ های غیرمسئولانه و هیجانی آنها ممکن است هراس عمومی را افزایش داده یا مانع کمک ‌رسانی به مناطق بحرانی شود.

امین جعفری از فعالان رسانه ای و کارشناس این حوزه معتقد است: اطلاق ” شهروند خبرررسان” به جای ” شهروند خبرنگار” صحیح تر است، چراکه این افراد آموزش و اصول اولیه مورد نیاز یک خبرنگار را فرا نگرفته اند.

ایجاد شائبه های اطلاعاتی

وی می گوید: وجود این افراد یک دغدغه و آسیب است و همانطور که می شود به عنوان یک فرصت در شرایط عادی از آن استفاده کرد، به دلیل نبود آگاهی و آموزش های لازم در شرایط جنگی قابل بررسی است.

جعفری افزود: به شخصه کلمه شهروند خبرنگار را از اول نپذیرفته ام، چراکه خبرنگار آموزش لازم، اصول و فنون خبرنویسی و معیارهای خبر را می داند و بکار می گیرد، اما فردی که با ارزش های خبری بیگانه و تنها با دانش خود نسبت به تولید یک محتوای اطلاعاتی اقدام کند، خبرنگار نیست.

وی تصریح کرد: افرادی که بدون داشتن شاخصه های خبرنگاری تنها از یک اتفاق تولید محتوا، بازشر و ارسال می کنند، خبررسان هستند نه خبرنگار، بنابراین لفظ خبرنگار شهروند درست نیست و به این اقدام وجه می بخشد.

این دکترای حوزه رسانه ادامه داد: خبررسان بدون آموزش و آگاهی و نادانسته از واقعه ای فیلم می گیرد و انتشار می دهد به عنوان مثال در روزهای اخیر خیلی از شهروندان که درپشت بام ها تصویر می گیرند و همزمان صحبت می کنند، ناخواسته موقعیت های تصویری و اطلاعاتی را به دشمن می دهند چون دوست دارند روایت اول از طرف آنها منتشر شود، در حالیکه یک خبرنگار آموزش دیده چنین اقدامی نمی کند.

ضریب بخشی به تحرکات دشمن

جعفری اظهار داشت: در صورتیکه محتوای تولید شده توسط آنها آنقدر دست به دست و بازنشر می شود که معلوم نیست او روایت اول بوده اما شائبه آن مطلب یا اطلاعاتی که به دشمن می دهد، ماندگار و فراگیر می شود.

وی گفت: در شرایط جنگی، شهروند خبرنگار، ناخواسته یا آگاهانه به تحرکات و اقدامات دشمن ضریب می بخشد و به عنوان مثال با تولید محتوای بدون منابع موثق خبری و اطلاعاتی از یک حادثه یا انفجار ناچیز، دستاورد و اقدامات جناح داخل را کمرنگ می کند و گاه زیر سوال می برد.

وی تاکید کرد: مردم نیز باید دروازه بانی خبر را در این شرایط بدانند و بعد دیدن و شنیدن هر مطلبی در فضای مجازی، آن را ارسال نکنند، چراکه بازنشر گسترده مطالب بدون منبع و نادرست، به امنیت روانی جامععه آسیب می زند.

چه باید کرد؟

اگر فردی صحنه ای از حملات دشمن، خرابی ها، خرابکاری و یا موارد مشابه را دید بلافاصله با شماره های اطلاعاتی نظیر ۱۱۰، ۱۱۳ و ۱۱۴ تماس بگیرد و در صورت تصویربرداری از نشر آن در فضای عمومی و مجازی خودداری و آنها را در اختیار مسوولان و منابع امنیتی قرار دهد.

مردم نیز باید تنها محتواهای تولید شده توسط رسانه های معتبر از جمله خبرگزاری ها را بازنشر داده و از انتشار مطالبی بدون منبع موثق خودداری کنند، کمی بیاندیشیم، یا یک مزدور با هدف و یا یک فرد ناآگاه این مطالب جنگی و حواشی را تولید کرده اند و ما غافل از تبعات منفی هر دو اقدام، عامل بازنشر آن می شویم.

جنبه روانی را هم نباید فراموش کرد دیدن صحنه های خشونت بار برای خبرنگاران حرفه ای هم آسیب زاست، بنابراین این سوال مطرح می شود، آیا انتشار بعضی تصاویر خشونت آمیز توسط مردم یا همان شهروند خبرنگار واقعا به اطلاع رسانی کمک یا فقط رنج آسیب دیدگان و اضطراب عموم را بیشتر می کند؟

باید بپذیریم در شرایط جنگی تولید محتوا و اخبار بر عهده رسانه های معتبر است و ما اگر می خواهیم در این بحبوحه کمک کننده باشیم تنها باید مطالب تولیدی توسط رسانه های معتبر و شناسنامه دار را بازنشر دهیم و به مطالب فاقد منبع معتبر اعتماد نکنیم.